Hoe meer ik leer, hoe meer ik besef dat ik nog zo weinig weet en nog zoooo veel wil leren! Herkenbaar? Vast wel!
Wat mij de laatste tijd steeds meer bezig houdt en waar ik erg onzeker van word, is dat paarden werkelijk waar een STER zijn in compenseren.
Wat is compensatie/compenseren?
Compensatie is het vervangen of aanvullen van iets dat tekort schiet of vervallen/uitgevallen is.
Bij een paard betekent dit het volgende; wanneer er sprake is van een beperkende factor in het bewegingsapparaat zal het paard gaan compenseren. Dat wil zeggen bepaalde structuren ontlasten en anderen overbelasten. Uiteraard is hier altijd een reden voor.
De laatste jaren heb ik geleerd dat paarden ZO goed zijn in compenseren, dat het heel moeilijk is te zien of te voelen wanneer het dit doet. En dat is een gevaarlijk iets!
Een voorbeeld
Mijn nu 8-jarige ruin Van Damme is een hypermobiel paard. Dit betekent dat zijn banden en pezen eigenlijk te soepel zijn, waardoor de gewrichten niet voldoende steun krijgen.
Voordeel hiervan is, áls we al kunnen spreken over een voordeel bij hypermobiliteit, dat je een soepel, makkelijk bewegend paard hebt. Van Damme voelt als een elastiekje. Ik vind dat prettig en luxe rijden!
Maar het heeft veel meer nadelen; de pezen en spieren kunnen sneller overbelast raken doordat zij het gebrek aan stabiliteit in het gewricht gaan compenseren. En dat is natuurlijk iets wat je niet wilt.
Stabiel
Afijn; ik ben hem gaan trainen zoals ik dat altijd doe; op mijn gevoel. Zo’n paard wil je “stabiel” rijden. Geen slingerlijntjes met een hypermobiel paard, weinig zijgangen en al helemaal geen renvers en travers want voor je het weet vliegt de kont je links en rechts voorbij. Mooi naar de hand toe en hem zo compact mogelijk maken.
Van Damme is een heerlijk paard en hij pakte het werk super op. Hij groeide, ging steeds beter bewegen en kon super sluiten. De eenvoudige wissels zaten er zo op! Ik was zo trots als een pauw op mijn knappe paard!
Waar ik me wel een beetje zorgen om maakte is dat hij niet mooi in de spieren kwam. Hij bleef wat kaal en had een afhangend kontje. Maar aan de andere kant; zo was zijn bouw en hij was nog jong dus ik dacht dat het wel zou komen als ik hem maar goed bleef trainen.
Bouw of houding?
Toen onze vaste DA/behandelaar weer eens op stal was liet ik haar vol trots deze knappert bekijken. Waar ik dacht complimenten te krijgen over mijn fijne paard, moest ik aanhoren hoe slecht hij er aan toe was. Oef, dat waren rake klappen!
Hij was enorm aan het compenseren geweest en ik had hem behoorlijk overtraind en ondergevoerd. Nou, das een lekkere combinatie. In plaats van dat je spieren opbouwt, breek je ze alleen maar af.
Dat wat ik dacht dat zijn bouw was, was zijn houding. En dat zijn 2 totaal verschillende dingen! Bouw gaat over de structuur van het paard, definitief en niet te veranderen. Houding is lichaamsdracht of stand. De wijze waarop het paard zijn lichaam houdt. Zie voor een zeer goede uitleg over het verschil tussen bouw en houding het artikel dat Natascha van Eijk in 2012 schreef voor Paard&Spul.
Behandeld
Van Damme werd behandeld (osteopatisch en chiropractisch).
Er volgde een periode van rust en meer voeren en in de weken die volgden zag ik hem mooier en mooier worden. En dat terwijl ik niets met hem deed! Zijn houding veranderde enorm; zijn rug kwam omhoog, zijn lage lendenen werden vol, zijn platte kontje werd een stel mooie bolle billen, wow!!
Maar toen ik hem na een periode van rust weer heel langzaamaan mocht oppakken was ik niet blij. Waar was mijn fijne paard gebleven??!! Hij slingerde, voelde vreselijk onstabiel, kon NIET meer galopperen…. Kwam dit nog goed??
Maar het kwam goed, en hoe! Het koste tijd maar hij werd beter en beter, mooier en mooier. Hij ging beter dan ooit bewegen en ja, ik voelde duidelijk het verschil met toen, toen ik hem ook zo fijn vond!
En nu?
Sinds ik dit weet is het allemaal nog veel moeilijker geworden. Het bleek dat ik paarden had getraind, van kreupel weer zuiver had gekregen, die ik achteraf gezien niet had mogen trainen. Ik kreeg ze zuiver door compensatie….. Mijn talent en ervaring om paarden zuiver te krijgen werd mijn grootste valkuil…..
Sindsdien train ik alleen nog paarden die trainbaar worden bevonden door onze DA. Werk ik nog nauwer samen met andere specialisten. Er is nog meer overleg, nog meer samen kijken, nog meer van elkaar leren, nog meer monitoren. En dat komt de paarden ten goede. Al ben ik me er van bewust dat ik altijd fouten zal blijven maken…..
Ik pas mijn “kunstje” dus niet zomaar meer toe op elk paard dat ik aangeboden krijg. Soms is een paard niet (meer) trainbaar en is de dood de meeste eerlijke oplossing.
Vele, vele paarden, de meeste paarden weet ik nu, lopen op compensatie. Omdat ze blijven proberen wat wij van ze vragen terwijl ze het niet aankunnen in het lichaam. Lukt het niet linksom, dan proberen ze het rechtsom.
Ik zie paarden die voor het oog een super piaffe laten ziet terwijl er geen kanteling van het bekken meer mogelijk is, paarden die gigantisch groot met de voorbenen bewegen terwijl ze achter niet mee kunnen komen, paarden die wat stijf maar zuiver lijken terwijl er NUL rek meer in zit.
De boodschap van deze blog? Je paard kan super voelen maar niet super zijn!
Wat te doen?
Wat je zelf kunt doen is je paard eens in de zoveel tijd monsteren op harde en zachte bodem. Let daarbij op het volgende;
- Beweegt het paard voor jouw idee zuiver?
- Landt je paard op de teen of op de hiel? Teenlanden kan duiden op compensatie!
- Let op de vering van de kogels; is deze bij alle benen gelijk?
- Draagt je paard zijn staart recht?
- Spoort je paard? (afdruk achterbenen in zelfde lijn als afdruk voorbenen)
- Hoe beweegt het hoofd van het paard?
- Luister naar de beweging; klinkt het zuiver?
- Is het bekken van je paard recht?
- Zwaait je paard zijn benen recht naar voren? Dit is vooral goed op de rechte lijn te zien.
En last but not least; laat je paard ook eens gewoon checken als alles goed lijkt. Je paard is de grootste STER in het verbloemen van discomfort en het is aan ons om de schade van het gebruik zo veel mogelijk te beperken!
Auteur: Mireille den Hoed
i. Het lijkt alsof er bij de voor- en nafoto’s van Van Damme twee verschillende paarden zijn gebruikt. Dit is echter niet zo. De eerste foto is gespiegeld waardoor het lijkt alsof hij daar twee zwarte voetjes heeft. De helft van zijn voetje is wit en het is dus echt hetzelfde paard.
