Twee weken geleden werd ik geconfronteerd met een “dom” paard. Tenminste, dat was de diagnose die op het paard was geplakt. Een dom paard, wat is dat? En bestaan er eigenlijk wel domme paarden?
Paarden leren héél snel
Wat is dom? Het is misschien niet mogelijk (maar sluit nooit iets uit) om een paard te leren schrijven, lezen of rekenen. Maar is hij daarom dan dom? Wat is intelligentie? Dat kun je op vele manieren definiëren. Ben je intelligent als je veel dingen kunt onthouden, wanneer je logische verbanden kunt zien of als je snel leert?
Als we snel leren als intelligent zien dan is het gemiddelde paard hyperintelligent. Paarden leren namelijk sneller dan wij. Genetisch gezien zijn ze van snel leren afhankelijk voor hun overleving. Wanneer je niet heel snel door hebt dat een tijger gevaarlijk is, ga je dood. Wanneer je niet weet waar je water kunt vinden ga je dood, wanneer je niet heel snel door hebt dat je je moet schikken in je plaats in de kudde raak je geblesseerd door een gevecht en ga je …… juist.
Paarden zijn nomaden en worden dus blootgesteld aan steeds weer andere omstandigheden die ze moeten kunnen inschatten en waardoor ze steeds weer nieuwe dingen moeten leren.
Waarom lijken sommige paarden dom?
Hoe vertaalt zich dat dan in de praktijk? Meestal leert een paard in één keer. Dat wil zeggen dat als je hem bijvoorbeeld wilt leren dat hij over een balkje heen moet, als hij dat één keer gedaan heeft, ervaren heeft dat het niet gevaarlijk is en comfort oplevert als hij het doet, dan zal hij het de tweede keer gewoon over het balkje stappen.
Maar waarom geldt dat niet voor alle paarden? Dus waarom zijn er paarden die dom lijken?
Daar zijn meerdere redenen voor:
1) Als trainer spreek je een onbegrijpelijke taal.
Wanneer iemand in het chinees aan mij vraagt over een balkje te stappen is de kans zeer klein dat ik dat ga doen. Wanneer dezelfde persoon mij met gebaren laat zien of voordoet wat hij bedoelt zal het een stuk beter gaan. Wanneer een paard dus niet begrijpt wat de bedoeling is, vraag je dan eerst af of je wel de juiste taal hebt gebruikt en of je duidelijk bent geweest in je aanwijzingen.
2) Het vraagstuk is te complex.
Oefeningen die wij als eenvoudig zien zijn dat niet voor een paard. Wanneer je een paard “correct” op een volte wilt laten lopen, betekent dat dat hij een goede verticale balans, voldoende gedragenheid en voldoende lengtebuiging aan moet nemen. Hij moet zijn binnenbeen onder de massa plaatsen, stelling aannemen zonder om te vallen, dat in het gewenste tempo, stap, draf of galop en dan ook nog met je hoofd in de juiste houding………Wanneer je dit allemaal in één keer verwacht van je paard is je vraagstelling te complex, hij kan dit allemaal niet in één keer snappen (een ruiter die dit nog moet leren overigens ook niet) en zijn lichaam kan het niet uitvoeren met de beste wil van de wereld. Je moet dit vraagstuk dus opdelen in kleine stukjes. Stap 1 zou kunnen zijn, het paard leren een de lijn van de volte te draaien, dan kun je er één voor één kwaliteiten aan toevoegen zoals verticaal evenwicht, stelling, gedragenheid etc.
3) Stress, angst en onzekerheid.
Om te kunnen leren moet je kunnen nadenken en verwerken. Wanneer je stress hebt staat je lichaam en je hoofd op vluchten en vechten. Het is dan niet mogelijk om rustig na te denken en te leren. Denk maar eens aan mensen met examenvrees. Zij krijgen een blackout en kunnen geen enkele vraag meer beantwoorden hoe eenvoudig deze ook is. Waarom, het stresssysteem in het lichaam neemt het over, de chemie in je lichaam staat op vluchten en dus niet op leren.
Het domme trainingspaard
Het “domme” paard dat bij Equicare-Plus in training kwam, leek “dom” omdat zij heel gestresst was en op zich netjes was ingereden, maar nooit de kans had gehad om over de situatie na te denken en haar eigen beslissing te nemen. De eerder voorgelegde vraagstukken waren dus te complex, de taal was onduidelijk én het paard had last van stress, angst en onzekerheid doordat het nooit de kans het gekregen ergens over na te denken. Vooral dat laatste was bij haar een belangrijke factor. Drie weken geleden begon zij als een gestresst paard dat zodra je de longecirkel in liep al als een kip zonder kop rondjes begon te rennen zonder dat wij daarom gevraagd hadden. Een zweep herkende ze alleen als een ding waar je hard voor weg moest rennen en ze kon onder de man alleen maar rennen en zonder flink op je hand te hangen kon ze geen pas rechtuit lopen, ze zwabberde alsof ze dronken was. Dierenartsen dachten zelfs aan ataxie, maar het bleek slechts een balansprobleem te zijn, versterkt door paniek.
Nu drie weken later is ze de rust zelve, nadat ze eerst een periode overprikkeld was van alle zaken die ze nu mocht verkennen, die ze nog nooit echt gezien had. Ze kon haar aandacht niet langer dan drie seconden focussen op de trainer en haar werk. In plaats van dat ze over dingen nadacht, schoot ze alleen maar in de stress. Ze kan nu op eigen benen, volledig in balans en gedragenheid met volledige focus een ruiter dragen. Ze weet haar verticale en horizontale balans en lengtebuiging op de volte te bewaren en heeft een begin gemaakt aan het ondertreden van het binnenachterbeen. Kortom, zij is absoluut één van mijn snellere leerlingen!
Domme paarden bestaan dus niet, misschien wel minder handige trainingsmethoden…
Auteur: Karin Leibbrandt