Wat is de definitie van acupressuur? Letterlijk betekent acupressuur ‘druk met een naald’. Het woord is samengesteld uit twee Latijnse woorden: acus [naald] + pressura [het drukken].
In de praktijk werkt een acupressurist met zijn vingers, nagels, handpalmen of elleboog, maar niet met naalden of met andere instrumenten die de huid kunnen doorboren. Dit is het grootste verschil met acupunctuur, waar naalden in contact komen met de huid en vaak door de huidbarrière heen gaan. Maar hoe werkt het nou precies?
Hoe werkt het?
Acupressuur werkt op de fascia; het bindweefsel dat om alle organen en onderdelen van het lichaam zit. Denk aan het snijden van een kipfilet en aan dat ene irritante velletje eromheen: het is dun, heel soepel en je moet vaak gepaste kracht toepassen om erdoorheen te kunnen snijden. Dat velletje, dat is fascia.
Fascia kan rekken, zich stretchen, maar ook gaan kleven of verdikken. Als fascia onder spanning wordt gezet, maakt het lichaam meer bindweefsel aan op die plek om de spanning te compenseren. Dat betekent dat de onderliggende structuren beperkt worden in hun functioneren en bewegen of gedwongen worden om een andere vorm aan te nemen dan hun natuurlijke vorm en houding (met name de spieren en de zenuwen). Fascia kan beïnvloed worden door externe factoren zoals trauma’s. Fascia kun je ook trainen om het sterker of soepeler te maken. Denk aan het verschil tussen een gewichtheffer en een balletdanseres.
Fascia bestaat voor 70% uit water en voor 30% uit collageen. Fascia heeft heel veel kwaliteiten, maar één daarvan is bijzonder van belang voor acupressuur: het velletje reageert op zachte en aanhoudende druk. Na 90 seconden druk wordt fascia weer ‘vloeibaar’; het verandert van een gel in een vloeibare vorm. Dit fenomeen heet thixotropie. Hierdoor kan de behandelaar de verklevingen opheffen. Dit laat het lichaam weer vrijer bewegen en kan het lichaam dus weer in balans brengen.
De klassieke en moderne vormen van acupressuur
Acupressuur is al meer dan 2.000 jaar bekend en werd reeds in Azië (met name China en Japan) toegepast. De theorie achter acupressuur is dat er 12 energiebanen door het lichaam stromen, genaamd meridianen. Elke van deze 12 meridianen heeft punten. In totaal zijn er over het hele lichaam heen 365 punten. Elk punt heeft een specifieke werking en kan disbalans op fysiek (spierpijn, migraine, verkoudheid, constipatie, etc.) of emotioneel niveau (woede, vreugde, bezorgd zijn, verdriet en angst) verhelpen. De behandelaar werkt door op deze punten te drukken (acupressuur) of met een naald de huid te doorboren (acupunctuur). In China werkt de acupressurist door op de punten te drukken. De Japanse methode is gebaseerd op massage over de gehele meridiaan (Shiatsu).
In de afgelopen tien jaar is het onderzoek naar fascia toegenomen. Waar het vroeger bij dissectie als ‘afval’ werd beschouwd, heeft het nu de aandacht van onderzoekers vanuit zowel de medische wereld als de veterinaire wereld. Zo hebben onderzoeken en dissecties aangetoond dat zowel bij mensen als paarden, via de fascia een connectie aanwezig is tussen de structuren van het lichaam. Een lichaam is niet meer een stel spieren dat in connectie gebracht wordt door het skelet, maar een aantal verbonden fasciale structuren, waarin spieren en botten hun plek vinden. Tom Myers heeft in zijn boek Anatomy Trains 12 myofasciale meridianen bij mensen geïdentificeerd. Myofasciale meridianen zijn meridianen (lijnen) van fascia via welke de spanning zich verdeelt over de spieren (myo-) en onderliggende gewrichten en botten. Trauma’s en blokkades op een deel van de meridiaan veroorzaken compensaties en blokkades in de rest van de structuur. Dit verklaart waarom pijn in de nek zijn oorsprong in de onderrug kan vinden (beide zijn onderdeel van de Superficial Backline). Vergelijkbare structuren zijn ook bij dissecties van het paard aangetroffen.
Bestaat er een connectie tussen de klassieke en moderne meridianen?
Tom Myers vermoedt van wel, omdat het verloop van de myofasciale meridianen overeen komt met de verloop van de klassieke meridianen. De myofasciale meridianen lopen soms echter anders dan de klassieke meridianen, waardoor de verdeling, start- en eindpunten dus net iets anders. Kerry Ridgway heeft in zijn carrière veel aandacht aan dit onderwerp besteed en had een ‘nieuwe’ set van acupressuurpunten ontdekt (die niet in de klassieke literatuur staan), die een direct zichtbaar effect hebben op de spieren en de fasciale structuren. Mijn vermoeden is dat Kerry Ridgway op de myofasciale meridianen werkte. Er moet nog meer onderzoek op dit gebied plaatsvinden.
Vergelijking tussen klassieke en moderne meridianen (zie afbeelding):
- Rode lijn: de Blaasmeridiaan (klassieke) en de Superficial Backline (moderne) hebben ongeveer hetzelfde verloop.
- Oranje lijn: het begin van de Hartmeridiaan (klassieke) en één van de Front Limb Lines (moderne) is het zelfde maar waar de Hartmeridiaan stopt, gaat de moderne meridiaan verder (gele lijnen).
Een acupressurist kan, afhankelijk van zijn opleiding, op beide vormen van meridianen werken en dus een complete, zachte maar doeltreffende behandeling aan uw paard geven. Een acupressuur behandeling kan op zichzelf gegeven worden of in combinatie met een bezoek van de osteopaat/chiropractor, omdat het helpt om vóór de afspraak met de osteopaat/chiropractor de fascia (en dus de spieren) te versoepelen, zodat hij makkelijker aan het werk kan op de spieren of botten. Acupressuur ná het bezoek van de osteopaat/chiropractor is ook nuttig, omdat die behandeling het effect van de vorige behandeling kan verlengen.
Auteur: Sophie Hennebert, acupressurist